Dijital Biz Dergisi | Yazar

 

Dr. Erol ÖZGÜNER

 

Nisan 2021

 

 

Veri Yönetişimi (Data Governance) Nedir?

 

Bu ayki yazımızda, şirketlerde son zamanlarda artan ve daha yoğun bir şekilde gündeme gelen veri, veri yönetimi ve yönetişimi konuları hakkında kısa bazı bilgiler vermek, genel çerçeveyi çizerek Veri konusu ile ilgili resmi tamamlamak istiyorum.

Veri yönetişimi, bir organizasyon içinde kimin veri varlıkları üzerinde yetki ve kontrole sahip olduğunu ve bu veri varlıklarının nasıl kullanılabileceğini tanımlayan bir sistemdir. Veri varlıklarını yönetmek ve korumak için gereken kişileri, süreçleri ve teknolojileri kapsar. The Data Governance Institute (Veri Yönetişimi Enstitüsü), bu tanımı “kimin hangi bilgilerle, ne zaman, hangi koşullarda, hangi yöntemleri kullanarak gerçekleştirebileceğini açıklayan, üzerinde anlaşmaya varılmış modellere göre yürütülen, bilgiyle ilgili süreçler için bir karar hakları ve hesap verme sorumluluğu sistemi” olarak yapmaktadır. Data Management Association (DAMA – Veri Yönetim Birliği) ise bunu “planlama, gözetim ve veri yönetimi ile veri ve verilerle ilgili kaynakların kullanımı üzerinde kontrol” olarak tanımlar.

Tanımlardan da görüleceği gibi, günümüz organizasyonlarında, verilerin toplanması, tekilleştirilmesi, gruplanması, anlamlandırılması, gerçek zamanlı olarak yönetimi, tanımlanan algoritmalar üzerinden veri analitiği süreçlerinin işletilmesi gibi veriye dayalı karar alma süreçlerini işletirken, sürekli tartışılan konu olan veri sahipliği konusu, daha geniş bir perspektifle ele alınmalı ve tanımlamalar ve görevler bu geniş tanımlara göre organizasyon içerisine yer bulmalıdır. Bu noktalardan hareketle, Veri Yönetişimi, konusu yukarıda açıkladığım üzere, genel veri yönetimi disiplininin sadece bir parçasıdır.

Veri yönetişiminin çerçevesini daha net çizmek gerekirse, bir işletmenin kapsamlı veri yönetimi stratejisini destekleyen bir işlev olarak düşünülebilir. Böyle bir çerçeve, işletmenize veri toplama, yönetme, güvence altına alma ve depolamaya yönelik bütünsel bir yaklaşım sağlar. Böyle bir yönetişim çerçevesinin neleri kapsaması gerektiğini anlamaya yardımcı olmak için DAMA, aşağıdaki 10 set veri yönetim etmenini göz önünde bulundurmaktadır.

  • Veri mimarisi: Kurumsal mimarinin ayrılmaz bir parçası olarak verilerin ve veriyle ilgili kaynakların genel yapısı
  • Veri modelleme ve tasarım: Analiz, tasarım, oluşturma, test etme ve bakım
  • Veri depolama ve işlemler: Yapılandırılmış fiziksel veri varlıkları depolama dağıtımı ve yönetimi
  • Veri güvenliği: Mahremiyet, gizlilik ve uygun erişimin sağlanması
  • Veri entegrasyonu ve birlikte çalışabilirlik: Edinme, çıkarma, dönüştürme, hareket, teslimat, çoğaltma, federasyon, sanallaştırma ve operasyonel destek
  • Belgeler ve içerik: Yapılandırılmamış kaynaklarda bulunan verilere depolama, koruma, dizinleme ve erişim sağlama ve bu verileri yapılandırılmış verilerle entegrasyon ve birlikte çalışabilirlik için kullanılabilir hale getirme
  • Referans ve ana veriler: Artıklığı azaltmak ve standartlaştırılmış tanımlama ve veri değerlerinin kullanımı yoluyla daha iyi veri kalitesi sağlamak için paylaşılan verileri yönetme
  • Veri ambarı ve iş zekâsı (BI): Analitik veri işlemeyi yönetme ve raporlama ve analiz için karar destek verilerine erişim sağlama
  • Meta veriler: Meta verileri toplama, kategorilere ayırma, sürdürme, entegre etme, kontrol etme, yönetme ve teslim etme
  • Veri kalitesi: Veri bütünlüğünü tanımlama, izleme, koruma ve veri kalitesini geliştirme

Bir strateji oluştururken, yukarıdaki veri toplama, yönetim, arşivleme ve kullanım yönlerinin her biri dikkate alınmalıdır.

Verilerle karar alma noktasında bugün büyük ve orta ölçekli şirketlerin yanı sıra küçük şirketlerin de oldukça ciddi mesafeler katettiğini biliyoruz. Müşteri veya vatandaşı tanıma, talep, istek veya şikayetlerini öngörme ve proaktif önlem alma veya iş fırsatı yaratma gibi konular veri yönetiminin en önemli motivasyon unsurlarıdır. Konu her geçen gün daha da önem kazanınca doğal olarak verinin yönetişim süreçleri de aynı oranda önem kazanıyor. Bu sebeple, veri yönetişimi süreçlerini kurgularken; riskleri en aza indirmek, veri kullanımı için dahili kurallar oluşturmak, uyumluluk gereksinimlerini belirlemek ve uygulamak, iç ve dış iletişimi geliştirmek, verilerin değerini arttırmak, veri süreçleri yönetimini kolaylaştırmak ana ilkeler olmalıdır.

Veri yönetişiminin faydaları

Çoğu şirket, süreçler ve sorumluluklar gayri resmi olsa bile, bireysel uygulamalar, iş birimleri veya işlevler için zaten bir tür yönetişime sahiptir. Bir uygulama olarak veri yönetişimi de, bu süreçler ve sorumluluklar üzerinde sistematik, resmi kontrol sağlamakla ilgilidir. Veri yönetiminin genel faydalarından birkaçı, ancak kuruluşun sistematik veri yönetişimini kurmasından sonra gerçekleşecektir. Kuruluş genelinde tutarlı, tek tip verilerden kaynaklanan daha iyi, daha kapsamlı karar desteği, işletmenin ve BT’nin daha çevik ve ölçeklenebilir hale gelmesine yardımcı olan, değişen süreçler ve veriler için açık kurallar, merkezi kontrol mekanizmalarının sağlanmasıyla diğer veri yönetimi alanlarında daha düşük maliyetler, süreçleri ve verileri yeniden kullanma yeteneği sayesinde artan verimlilik, veri kalitesine ve veri süreçlerinin dokümantasyonuna olan güvenin artması, veri düzenlemelerine daha iyi uyum.

Yukarıda da görüleceği gibi, bu ay spesifik ama güncel olan ve önümüzdeki günlerde çok daha popülaritesi artacak olan bir konuyu anlatmaya çalıştım. Mutlu, sağlıklı ve huzurlu bir ay dileklerimle.