Dijital Biz Dergisi | Yazar

Gökhan İLİKLİ

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (SMMM) ve Mali Bilirkişi

Nisan 2022

Yeni Ekonomik Çağ

Bir ekonomide, genellikle birbiriyle ilişkili üretim, tüketim ve ticaretin gerçekleştiği bir ülke veya bölgeye atıfta bulunuruz. Blok zincirlerden bahsettiğimizde, merkezi olmayan bilgisayar ağlarından bahsediyoruz. Yüzeyde, bu ikisi ilgisiz görünüyor. Ancak zincir üstü faaliyetler çarpıtma hızında büyürken, katman 1 genel blok zincirlerinin ekosistemleri (merkezi olmayan veritabanlarının ve bilgisayar programlarının çalıştırıldığı temel blok zincir protokolleri) giderek daha fazla ulusal ekonomilere benzemeye başlıyor.

Şu anda mevcut olan en tanınmış kripto para birimi olan Bitcoin’in orijinal tanıtımından 13 yıl sonrayız. 2008 yılında, Bitcoin’in yaratıcısı, takma adlı Satoshi Nakamoto, “Bitcoin: Eşler Arası Elektronik Nakit Sistemi” başlıklı makalesini bir kripto para birimi posta listesine yayınladı ve 2009’un başlarında ilk Bitcoin yazılımını yayınladı. Bitcoin’in ilk kaydedilen işlemi, 2010 yılında geliştirici Leszlo Hanyecz’in iki pizza için 10.000 bitcoin ödediği zaman gerçekleşti, bugün 412 milyon dolar değerinde olacak bir bitcoin miktarı. Bu işlemden bu yana geçen yıllarda, Bitcoin’lerin değeri arttı.

Ek kripto para birimleri ortaya çıktıkça ve farklı blok zincir platformları daha popüler hale geldikçe, kripto para birimini ve blok zincirini geliştirme sektörü içinde Genel olarak, Bitcoin veya diğer kripto para birimlerinin kullanımının gelişmekte olan ülkelerdeki insanlar için daha geniş bir dünya ekonomisini gerçekten açıp açmadığını veya katılımdaki bu artışın mikro işletmeye benzer yüzeysel bir düzeyde olup olmadığını, katılıma izin verip vermediğini kendimize sormaya başlamalıyız. Zengin olan aynı insanlar zengin ve fakirler fakir kalırsa, ancak ekonomiye erişimi biraz artmışsa, bu, insanların kalkınma projelerine olan ihtiyacın ötesine geçmeleri için yeterli bir erişim sağlıyor mu sorusunu da sormamız gerekiyor.

Halka açık blok zincirlerinin güvenilmez ve programlanabilir doğası, blok zincir ekonomilerinde yeni “mali” ve “parasal” politika araçlarının uygulanmasını mümkün kıldı ve çoğu durumda ulusal hükümetlerin geleneksel ekonomik politika araçlarına göre avantajlara sahip. Ek olarak, ikinci nesil kamu blok zincirleri tarafından benimsenen hisse ispatı mekanizması, ağ “vatandaşları” için fiili bir “evrensel temel sermaye geliri” sunar. Bu, ekonomik sistemlerin değerleri katılımcılar arasında nasıl dağıttığı konusunda büyük bir yenilik olabilir ve blok zincir ekonomileri büyüdükçe gelecek yıllar için daha geniş gelir dağılımı etkileri olabilir.

Dijital Varlıkların yıkıcı potansiyeli ana akım haline geldi. Ortalama Kripto piyasasının büyüklüğü 2,5 Trilyon doların üzerinde 10 binden fazla kripto projesiyle de her geçen büyüyor. Artan kamuoyu bilinci ve devasa kar marjları, yatırımcıları ve düzenli tüccarları kripto borsası alanına getirdi. Raporlar, küresel ölçekte 300 milyondan fazla kripto kullanıcısı olduğunu gösteriyor. Metaverse, NFT’ler kripto üzerine inşa edilen çözümler ve onun altında yatan blok zincir teknolojisi, tüm dünyada milyar dolarlık yatırımlar alarak büyük zamanları geride bıraktı. Örneğin Dijital olarak imzalanmış koleksiyon ürünleri bir moda gibi görünse de, NFT ticareti önemli ölçüde büyüdü ve 2021’de neredeyse 41 milyar dolarlık dijital varlık harcaması yaptı. NFT’ler sanatçılar, müzisyenler, ünlüler ve içerik oluşturucular için çekici bir gelir kanalı sunuyor.

Ek kripto para birimleri ortaya çıktıkça ve farklı blok zincir platformları daha popüler hale geldikçe, kripto para birimini ve blok zincirini geliştirme sektörü içinde çalıştırabilir miyiz sorusu, onları bu sistemler içinde nasıl çalıştıracağımıza aktarılacaktır.

Kripto ve NFT çılgınlığı, düşen kripto para birimi değerlemeleri nedeniyle biraz azalmış olabilir. Ancak bu, blok zinciri ve bununla ilgili yeniliklerin yakında modası geçeceği anlamına gelmez.

Hiçbir ekonomi sonsuza kadar düz bir çizgide gitmez. Faaliyet seviyeleri her zaman inip çıkar. Gerçek dünyada da, canlanmalar ve düşüşler yaşayan ekonomilerdir. Dünya’da devletler uzun süredir, durgunlukları ve canlanmaları yumuşatmak için uzun süredir maliye politikası (vergiler ve kamu harcamaları) ve para politikası (faiz oranı ve para arzı) araçlarını kullanıyor. Blok zinciri uluslarının ayrıca maliye politikası (işlem ücretleri) ve para politikası (tahrik getirisi, token ihracı ve yakma) araçları vardır.

Yeni bir ekonomi türü doğuyor ve herkes için verimli kullanımını sağlamak için dikkatli olmalıyız.