Özel Röportaj

Doç. Dr. Deniz TUNÇALP

İTÜ ARI Teknokent

Genel Müdür

Ağustos 2019

 

Doç. Dr. Deniz TUNÇALP: “Türkiye’nin Girişimcilik ve İnovasyon Üssü”

 

2017 Teknoloji Bölgeleri Performans Endeksi Sonuçları’na göre Türkiye’deki tüm teknoparklar içerisinde lider konumda yer alan İTÜ ARI Teknokent, Türkiye’nin teknoloji gelişimine katkı sunuyor.

 

Sizi kısaca tanıyabilir miyiz?

Endüstri Mühendisliği alanında ODTÜ’den lisans ve yüksek lisans derecelerine sahip olmakla beraber, İletişim Teknolojileri (ODTÜ), Hukuk (Bilgi Üniversitesi) alanlarında da yüksek lisans derecelerim var. Sabancı Üniversitesi İşletme Bölümü’nde ise doktoramı tamamladım. Geçtiğimiz yıl Carnegie Mellon ve Politecnico di Milano üniversitelerinde misafir araştırmacı ve öğretim üyesi olarak çalıştım.

İTÜ’deki görevimden önce bilgi ve iletişim teknolojileri dikeyinde birçok firmada yönetici ve danışman olarak çalıştım. Birçok girişim firmasında kurucu ortak olarak yer aldım. 2003’te bilişim dikeyindeki girişimim için başarılı bir exit stratejisi kurguladım.

Halen İTÜ ARI Teknokent’te Genel Müdür ve İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İşletme Mühendisliği Fakültesi’nde akademisyen olarak görev yapıyorum.

 

İTÜ ARI Teknokent ve faaliyet alanlarınız ile ilgili bilgi verebilir misiniz?

Teknoloji firmalarına ve girişimcilere teknoloji geliştirmeleri ve bu teknolojileri ticarileştirmeleri için en uygun ortam ve olanakları sunarak Türkiye’nin teknoloji gelişimine katkı sağlamayı hedefleyen İTÜ ARI Teknokent, Türkiye’nin girişimcilik ve inovasyon üssüdür.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın açıkladığı 2017 Teknoloji Bölgeleri Performans Endeksi Sonuçları’na göre İTÜ ARI Teknokent, Türkiye’deki tüm teknoparklar içerisinde birinci sırada almıştır.

2001 yılında kurulan ve İTÜ Ayazağa Kampüsü’nde faaliyetlerini yürüten İTÜ ARI Teknokent bünyesinde yer alan 290’dan fazla firma, 7 binden fazla kişiye istihdam sağlayarak, yılda 600’ün üzerinde proje geliştirmektedir. İTÜ ARI Teknokent, 1.655.000 m2 büyüklüğünde bir arazide, 10 binasıyla bugüne kadar 148’i patentli toplamda 2.800’ün üzerinde başarılı Ar-Ge projesine imza atarak değer üretti ve ülke ekonomisine katkı sağladı. 2003’ten bu yana 300 milyon dolarlık Ar-Ge ihracatı gerçekleştiren İTÜ ARI Teknokent firmalarının, 2017 yılı cirosu 1 milyar dolar; Ar-Ge ihracatı ise 40 milyon dolardır.

 

Dijital Dönüşüm konusunda görüşleriniz nelerdir? Sizce Türkiye dijital dönüşümde hangi aşamada? İTÜ ARI Teknokent hangi aşamada, planlarınız nelerdir?

Günümüzde fiziksel-siber sistemlerin, internet protokolünün ve yeni imalat teknolojilerinin yaygınlaşması ve üretim sektöründe derinleşmesiyle, geleneksel olarak kapalı ağlar ve yüksek giriş engelleri arkasında bulunan üretime dayalı sektörlerde rekabet artıyor. Bu durum, söz konusu sektörlerde hâkim oyuncuların bile daha önceden alışık olmadıkları düzeyde ve çeşitlilikte bir rekabetle karşı karşıya kalması, internet-yerlisi bir anlayışla ürün tasarımından değer zincirinin en uç halkalarına kadar işlerini yeniden düşünerek rekabet hazırlamasını zorunlu kılıyor. Bu dönüşüm, yaygın düşünüşün aksine, bir imalat oyuncusunun her alanda dijitalleşmesi anlamını taşımıyor. Üreticiler dijitalleşmeye nereden başlayacaklarını ve hangi çözümlerle, kendi değer zincirlerinde hangi noktadan dijitalleşmeyi ilerleterek maksimum rekabet avantajı sağlayacaklarını, iş modellerini çalışarak tasarlamaları gerekiyor. Bunun için de iş modeli yaklaşımını iyi anlayıp, iş modellerini analiz edip yeniden tasarlayarak yola çıkmaları gerekiyor.

Biz de İTÜ ARI Teknokent’te, İTÜ İşletme Fakültesi’nin bu konuda uzman akademisyenleri ile iş birliği içinde sanayi kuruluşlarına iş modeli analizi ve tasarımı konusunda yol gösteriyor, firmaların iş modellerini artan rekabet ortamında yeniden tasarlamasına destek oluyoruz. İTÜ ARI Teknokent’te ürün ve çözümler geliştiren 300’den fazla firma ve girişimcilik programlarımızdan olan binden fazla start up’ın geniş ürün ve çözüm yelpazesiyle sanayi kuruluşlarına bu dönüşümü hem doğru ve hem de en fazla yerli katkıyla gerçekleştirme imkânı sunuyoruz. Firmalar, girişimcilerin oluşturduğu zengin ekosistemimizde kendi işlerinin gelecek yüzyılını tasarlayıp, kendi işlerini yeniden keşfedebiliyorlar.

Bu alanda bizim de elektronik-mekanik ve siber-fiziksel sistemler üzerine çalışan Ar-Ge firmaları için yaklaşık 75 firmanın içerisinde yer alacağı ARI 7 binamızın inşaatı sürüyor. Türkiye’nin en ileri imkanlarını barındıracak İTÜ Mekatronik Laboratuarı ile birlikte 65 bin m2’ye yayılan yeni teknolojilerle otomotiv başta olmak üzere imalat sektörünün yeniden tasarlanmasına Ar-Ge gücümüzle katkı vereceğiz.

Ayrıca İTÜ ARI Teknokent bünyesinde girişimcilerin ve firmaların tüm ürün ve çözümlerini, bu arada Endüstri 4.0’a yönelik çözümlerini de Girişimciden.com sitesinde tüm dünya ile buluşturacağız. Böylece sanayiciler ve diğer tüm ilgililer ihtiyaç duydukları çözümleri ve ürünleri kolayca bir arada İTÜ ARI Teknokent’in teknoloji vitrininde bulabilecekler.

 

Dünyada ve Türkiye’de bilişim sektörünün ve girişimciliğin geleceği hakkında öngörüleriniz nelerdir?

Yeni girişim sermayesi fonlarının de ortaya çıkması ile, önümüzdeki yıllarda start-up kavramının yanı sıra scale-up kavramını da sıkça duyacağız. Girişimleri sadece başlatmak değil, scale-up aşamasına getirerek hızlı bir şekilde büyütmek, tüm dünyada ve Türkiye’de giderek önem kazanan bir mesele olacak. Türkiye’nin ilk scale-up odaklı ileri aşama girişimcilik merkezi İTÜ MAGNET’in öneminin ve ekosistemimizdeki işlevinin arttığını göreceğiz. Dünyada az sayıda bulunan scale-up merkezlerinden birisi olan İTÜ MAGNET’te, bugün 60’tan fazla scale-up aşamasına gelmiş girişim yer alarak, VC’lerle bir araya geliyor ve ölçekleniyorlar.

Yine önümüzdeki yıllarda daha fazla sektörden lider kurum ve kuruluşun, kendi alanlarına açık inovasyonu benimsemeye başladığını ve İTÜ Çekirdek gibi kuluçka merkezleriyle paydaşlık ilişkileri kurarak kendilerine katma değer yaratacak alanlardaki yeni girişimleri takip ederek, kendi kurum içi iş süreçleri ile kurum dışında bu girişimler tarafından yapılan inovasyonlarla ilişkilendirdiklerine şahit olacağız. Giderek Türkiye’de daha fazla sayıda kurum ve kuruluşun girişimlere müşteri olduğunu, kapsamlı iş birlikleri geliştirdiğini ve kurumsal girişim fonlarını kurmaya yöneldiklerini göreceğiz.

Bu sektörlere de yıllardır kendi alanında girişimlere destek veren otomotiv sektörü, bankacılık ve finans, sigorta ve bulut bilişim alanları öncülük edecek. Elektrikli araç, nesnelerin İnterneti (IoT), eklemeli imalat ve üç boyutlu yazıcılar, biyoteknoloji, büyük veri, yapay zekâ, blok zincir ve e-spor gibi yenilikçi alanlar hızlı gelişmelerine devam edecek. Bu alanlara ek olarak hassas tarım, kişiselleştirilmiş ilaç ve yenilikçi tıp alanlarının dünyada gelişimini hızlandırması, Türkiye’de de bu konuların önem kazanmasını sağlayacak.

 

İTÜ ARI Teknokent’in yürüttüğü programlar hakkında bilgi verir misiniz?

İTÜ ARI Teknokent olarak farklı profillerdeki girişimci ve firmaların ihtiyaçlarına göre farklı programlar uyguluyoruz.

Bu programların detaylarına bakacak olursak;

  • TÜBİTAK BİGG Programı: İTÜ Çekirdek olarak TÜBİTAK BİGG programının yürütücü kuruluşlarından biriyiz. 2017 yılında TÜBİTAK BİGG programında en fazla desteği BİGG İTÜ Çekirdek girişimcilerinin almasıyla, önemli bir başarı elde ettik. İTÜ Çekirdek bünyesinde fikrini prototip haline dönüştürme aşamasında olan girişimciler TÜBİTAK BİGG programı ile 200 bin TL prototip hazırlama desteğine ulaşırken, prototip hazırlama sürecinde İTÜ Çekirdek’in sarf malzemesi ve laboratuvar kullanım desteğine ulaşıyorlar.
  • İTÜ Çekirdek Erken Aşama Kuluçka Merkezi: Fikrini belirli bir prototip aşamasına geçirmiş girişimcileri İTÜ Çekirdek’e dahil ediyoruz. Kurulduğu 2012 yılından beri yüzlerce girişimin aldığı desteklerle başarılı olmasını ve şirketleşmesini sağlayan İTÜ Çekirdek olarak ülke genelinde 1.797 girişime ve 4.233 girişimciye destek verdik.
  • İTÜ MAGNET İleri Aşama Girişimcilik Merkezi: 2017’de kurduğumuz İTÜ MAGNET İleri Aşama Girişimcilik Merkezi’nde Türkiye’deki risk sermayesi şirketlerine yatırım adayları yetiştiriyoruz. Bu nedenle de risk sermayesi şirketleri dönem dönem İTÜ MAGNET’te mentorluk yapmaya başladılar.
  • Innogate Uluslararası Hızlandırma Programı: 2014 yılında hayata geçirdiğimiz Innogate Uluslararası Hızlandırma Programı ile teknoloji firmalarına; uluslararası bağlantılara erişim, pazarlara açılma, iş modeli ve strateji geliştirme fırsatı sunuyoruz. 2017 itibariyle İstanbul Kalkınma Ajansı’nın (İSTKA) desteğini alarak, programa büyük bir ivme kazandırdık.

 

İTÜ Çekirdek Erken Aşama Kuluçka Merkezi hakkında bilgi verir misiniz? Girişimcilere ne gibi destekler sunuyor?

UBI Global kriterlerine göre Avrupa’nın en iyi 2’nci, dünyanın ise en iyi 3’üncü kuluçka merkezi olan İTÜ Çekirdek Erken Aşama Kuluçka Merkezi, fikirlerini ticarileşebilir ürün ya da hizmete dönüştürmek isteyen girişimciler için çalışıyoruz. 74 milyon TL’yi aşkın yatırım alan İTÜ Çekirdek girişimlerinin toplam değerlemesi 650 milyon TL’yi, toplam cirosu ise 65 milyon TL’yi aştı. Türkiye girişimcilik ekosistemini girişimlerin kalitesi, dünya piyasalarındaki başarısı ve başarılı girişim sayısı bakımından büyütmeyi hedefleyen İTÜ Çekirdek’in özel sektör ve kamu kurumlarından pek çok paydaşı bulunuyor. Geçen yıl İTÜ Çekirdek’te 624 girişime destek olduk. 54 ayrı ilden başvuru aldık. 11 farklı ülkeden de yine girişimciler İTÜ Çekirdek’e başvurdu.

İTÜ Çekirdek’te girişimcilere açık ofis, mini MBA/girişimcilik eğitimi, satış koçluğu, teknik altyapı desteği, laboratuvar kullanım imkânı, laboratuvar sarf malzemeleri desteğinin yanı sıra aralarında alanında uzman iş dünyası ve akademiden 300’ü aşkın gönüllü mentor desteği sağlıyoruz. Ayrıca, fikri mülkiyet haklarını koruyabilmeleri için, İTÜ’nün teknoloji transfer ofisi İTÜNOVA TTO ile birlikte Türkiye, Avrupa ve Amerika’da patent alabilmeleri için patentin niteliğine göre mali destek ve danışmanlık hizmetleri sağlıyoruz. Bunların yanı sıra, girişimcilerin büyümesine destek olmak için satışa yönelik ilişki sağlama desteği de sunuyoruz. Bu yıl ayrıca kurumsallar ile yaptığımız anlaşmalar doğrultusunda girişimcilere ‘ilk müşteri’ bağlantılarını sağlamayı da hedefliyoruz.

Ayrıca, yatırım arayan girişimcileri, melek yatırımcı, melek yatırım ağları ve risk sermayesi şirketlerinden oluşan yatırımcı gruplarıyla tanıştırıyor, projenin niteliğine göre ilgi duyabilecek sermaye sahipleri ve sanayicilerle bir araya getiriyoruz. Düzenlediğimiz özel demo day organizasyonları ile yatırım bulmalarına destek veriyor, yatırım görüşmelerinde de yatırım şartlarını müzakere etmelerinde hukuk birimlerimiz ve kontrat deneyimi ile destek sağlıyoruz.

 

İTÜ Çekirdek’in girişimcilik yarışması “Big Bang Start-up Challenge” hakkında bilgi verir misiniz?

Her yıl yeni girişimlerin en iyilerini, Kasım ayı içerisinde düzenlediğimiz Big Bang yarışması ile kamuoyuna ve girişimcilik ekosistemine tanıtıyoruz. Girişimcilik ekosisteminin en büyük yarışması olan ‘Big Bang Start-up Challenge’da 2018’de yeni bir rekora imza attık. Bir gecede 21 milyon TL’lik yatırım ve hibeyi içeren kaynağı girişimcilerle buluşturduk. Girişimcilere ulaştırılan kaynağa baktığımızda hem ödül hem yatırım miktarı geçen seneye göre arttı. Geçtiğimiz sene 44 girişim destek aldı. Özellikle hibe veren kuruluş sayısında önemli bir artış olurken, hibe tutarında da yüzde 38 oranında artış yaşandı. Kurumsal şirketler sundukları hibelerle girişimcilere can suyu vermiş oldular.

İTÜ Çekirdek yıl boyu başvuru alıyor. Girişimciler hayallerini hayata geçirmek için yarını beklemesin. Çalışmaya başlayıp, İTÜ Çekirdek’e başvursunlar ki biz onları paydaşlarımızla birlikte destek olabilelim. Başvurmak isteyen girişimciler www.itucekirdek.com internet sitesi üzerinden başvurularını gerçekleştirebilir.

 

İTÜ MAGNET İleri Aşama Girişimcilik Merkezi hakkında bilgi verir misiniz?

Temelde İTÜ MAGNET programıyla scale-up aşamasındaki girişimlerin, ölçeklenmelerine engel olan problemlerini tespit edip tek tek çözmeye çalışıyoruz. Ürünü, müşterisi, ekibi, ölçeklenebilir bir iş modeli olan ancak çeşitli sorunlar nedeniyle henüz ölçeklenmemiş seçme girişimlerin bir araya geldiği İTÜ MAGNET’te firmaların sorunlarıyla teker teker ilgileniyoruz. Bu firmaların oluşturduğu İTÜ MAGNET topluluğu da birbirine çok yardımcı oluyor. Ayrıca kurumsal firmalar, iş birliği yapmak için aradıkları olgun girişimleri İTÜ MAGNET’te buluyor. Biz de İTÜ’nün ve İTÜ ARI Teknokent’in gücünü ve bilgisini bu girişimlerin sorunlarını çözmeleri için yardımcı olmak amacıyla kullanıyoruz.

 

Innogate Uluslararası Hızlandırma Programı hakkında bilgi verir misiniz?

Yerli teknoloji firmalarının teknolojilerini ihraç ederek, ülke ekonomisine de katkı sunan Innogate Uluslararası Hızlandırma Programı’na, ABD’de müşteri, distribütör, iş ortağı, yatırım veya insan kaynağı bulmak isteyen teknoloji şirketleri katılabiliyor. Bugüne kadar 125 firmanın Türkiye’deki hazırlık döneminden faydalandığı ve bu firmalar arasından 65’inin ABD sürecine katıldığı program sonrasında 44 firma uluslararası faaliyetlerine devam ediyor. Son üç döneme baktığımızda, firmaların program sonrası toplam ABD cirolarında 16 kat artış olduğunu gözlemledik. Innogate Uluslararası Hızlandırma Programı ile birlikte ürünü satışa hazır olan teknoloji firmalarının global iş yapış biçimlerini öğrenmeleri, uluslararası pazarda satış yapmaları ve iş ortaklıkları kurmalarını sağlıyoruz. ABD pazarındaki potansiyel müşterilere bizim bağlantılarımıza erişme imkânı sunduğumuz için, firmalar çok hızlı bir şekilde ulaşması gerekenlere erişiyor.