Dijital Biz Dergisi | Yazar

 

Gökhan İLİKLİ

Mali Müşavir ve Mali Bilirkişi

 

Haziran 2022

 

Fintek Ekosistemi

 

Fintek terimi, günümüzde modern dijital teknolojilerden faydalanarak oluşturulan finansal ürünler ve hizmetler ile bu ürünleri sağlayan işletmeler ve bu işletmelerden oluşan küresel sektörü tanımlamaktadır.

Fintek İstatistikleri

Küresel fintek pazarı 2021 yılını inanılmaz bir şekilde tamamladı. Dünyada önemli yatırımlar yapıldı. Kripto ve blok zincirinden servet teknolojisi ve siber güvenliğe kadar çok çeşitli fintek alt sektörlerinde anlaşma boyutlarının arttığını gördük. 2021’de fintek ekosistemi genişleyerek büyüdü. Küresel Fintek pazarı 210 milyar dolar büyüklüğe ulaştı.

Kripto ve blok zinciri alanına yapılan yatırım 2021’de yükseldi ve 2020’de 5,4 milyar dolardan 30 milyar doların üzerine çıktı. Küresel olarak, kriptonun ve onun altında yatan teknolojilerin modern finansal sistemlerdeki potansiyel rolü için tanınma düzeyinde inanılmaz bir artış oldu. Uzayda artan aktivite, bazıları Çin’deki dijital yuanın izinde dijital para birimlerinin geliştirilmesini düşünen merkez bankalarının daha fazla harekete geçmesine neden oldu. Ayrıca düzenleyicilerin artan bir incelemesine yol açtı. Çin, kripto madenciliği ve ticaretini tamamen yasaklarken, Hindistan da aynı şeyi yapmak için ilk hamleleri yaptı. Bu arada diğer ülkeler, uzayda gelişme ve çözümleri yüksek oranda desteklemeye devam etti.

Fintek Pazarının önümüzdeki 4 yıl içerisinde %20’lik bir büyümesi bekleniyor. Piyasa değerinin 305 Milyar dolara ulaşması bekleniyor.

Fintek Firmalarının Yükselişi ve Merkezi Olmayan Finans

Fintek firmaları verimlilik kazanımlarını, finansal kapsayıcılıkta ilerlemeyi ve daha iyi müşteri deneyimi sunuyor. Fintek firmaları ilgili maliyetleri azaltma, verimliliği ve rekabeti artırma ve özellikle düşük gelirli ülkelerde ve yetersiz hizmet alan nüfuslar için finansal hizmetlere erişimi genişletme vaadinde bulunuyorlar. Fintek finansal hizmetlerinin kullanıcıları, herhangi bir zamanda herhangi bir cihazdan finansal hizmetlere çevrimiçi erişim yoluyla daha iyi bir deneyimden daha genel olarak yararlanır. Finansal inovasyonu bir adım öteye taşıyan DeFi (Merkezi Olmayan Finans) son iki yılda önemli bir büyüme kaydetti ve daha fazla verimlilik ve erişilebilirlik sayesinde daha da yenilikçi, kapsayıcı ve şeffaf finansal hizmetler sunma potansiyeline sahip bir sektör olarak karşımıza çıkıyor.

İMF 2022 raporunda fintek’in ilgili gelişimiyle alakalı denklem 13 gelişmiş ekonomi ve 7 yükselen piyasa ekonomisinden oluşmaktadır.

Bankacılıkta Fintekler

Geleneksel bankaların fintek’lerle karşı karşıya kaldığı artan rekabet, genellikle ekonomik açıdan faydalıdır. Bazı fintek’ler, çoğu hukuksal düzenleme açısından daha esnek düzenleyici gerekliliklere izin verdiğinden veya DeFi örneğinde olduğu gibi bir dereceye kadar düzenlenmemiş olabileceğinden, geleneksel bankacılık düzenlemelerinin dışında kalabilir. Fintek’lerin kendilerini finansal aracılık zincirine dahil etme biçimlerinin finansal istikrar riskleri için farklı sonuçları vardır:

  • En yaygın yaklaşım, bankaların hizmetlerini kullanarak veya birleşme ve satın almalar yoluyla fintek’lerle iş birliği yapmasıdır. Bankalar BT ile ilgili harcamaları artırıyor olsa da, fintek’lerin kullanılması veya hizmetlerinin alınması teknolojiyi benimsemenin etkili bir yolu olabilir. Aynı şekilde fintek’ler de bankaların hizmetlerini almakta ve kullanmaktadır.
  • Daha dikkate değer bir aksama biçimi, aynı hizmetler için doğrudan rekabetten kaynaklanmaktadır. Doğrudan rekabet, bankaların daha az yaygın olduğu yetki alanlarında ve tüketiciye yönelik hizmetlerde daha olasıdır.
  • Fintek’ler banka benzeri hizmetler sunduğunda ancak bankalardan daha az katı düzenlemeler altında çalıştığında, finansal istikrar riskleri ortaya çıkabilir
  • En radikal ve yıkıcı yaklaşımda fintek’ler, finansal aracıyı tamamen ortadan kaldırmak için aracılık zincirini kısaltır. Örneğin, eşler arası borç verme platformları, tasarruf sahiplerini ve yatırımcıları borç alanlar ile doğrudan ilişkilendirir. Bu durumda, yatırımcılar belirli bir zaman dilimi için fonlarını taahhüt ederler ve kredi ve likidite risklerini etkin bir şekilde üstlenirler. DeFi’de, likidite sağlayıcılar mevduat sahipleri DeFi platformlarının çalışma riskine maruz kalırken, borç alanlar kredi risklerini ortadan kaldırmak için büyük miktarlarda teminat sağlar.

Dünyadaki 2022 Fintek Trendleri

  • DeFi (Merkezi Olmayan Finans)
  • Beyaz Etiketli Fintech
  • Mobil Ödemeler
  • Finansal Teknolojide VR
  • Akıllı Sözleşmeler
  • Robotik Proses Otomasyonu (RPA)
  • Ses Etkin Ödemeler
  • Veri toplama
  • Özerk Finans
  • Biyometrik Tanımlama
  • Sensörler ve Nesnelerin İnterneti
  • Makine Öğrenimi ve Yapay Zekâ
  • Oyun oynamak
  • Kuantum hesaplama
  • Açık Bankacılık
  • Sanal Kartlar
  • Büyük veri
  • Esnek Ödeme Tahsisleri
  • Hizmet Olarak Platform (PaaS)
  • Bordro Fintech’leri
  • Fintech Sunan Finans Dışı Şirketler
  • Kullanıcı Deneyimi Optimizasyonu

Türkiye’de Fintek Sektörü

Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi raporuna göre Türkiye bankacılık, teknoloji kullanımı ve dijitalleşme açısından güçlü bir konuma sahiptir. Türkiye 82,8 milyon kredi kartı sahipliğiyle dünyada 7. sırada yer almaktadır. Türkiye, kredi kartı işlem sayısı bakımından ise dünyada 9. sırada yer almaktadır. Bu istatistiklerin yanı sıra 1,7 milyon POS cihazı, %48 mağaza içi temassız ödeme oranı, 52.100 ATM ve 70,3 milyon aktif bireysel dijital bankacılık müşterisi Türkiye’yi bankacılık alanında lider ülkelerden biri yapmaktadır. İnovasyon dostu düzenlemeler sayesinde, Türkiye’deki fintek ekosistemi her geçen yıl büyüyerek, fintek sayısı 520’ye, lisanslı ödeme kuruluşu ve e-para şirketi sayısı ise 56’ya çıkmıştır.

Türkiye Fintek sayısı ve yıllar itibariyle kurulan fintek şirketleri

Finansal teknoloji yatırımları dışında, ülkemiz oyun sektörünün de öne çıktığını ifade etmek gerekiyor. 2020 yılında Peak Games’in dünya devi Zynga’ya satışı ve ilk Unicorn’umuza kavuşmamızın ardından elektronik oyun sektöründeki faaliyetler devam ediyor. 2021’in ilk dört ayında 17 oyun şirketi 65 milyon USD yatırım almayı başardı. Bu noktada, değeri 1 milyar USD’yi aşan toplam 3 şirketimiz olduğunu ifade etmek gerekiyor. Peak Games dışında, uluslararası açılımlarıyla hizmet ağını geliştiren Getir ile Trendyol bu listenin diğer elemanları. Bu noktada, 2019 ve 2020 yılında ülkemizde kurulan yeni nesil şirketlerin sektörel kırılımında oyun sektörünün ilk sırada olduğunu da anımsatmakta fayda var. Ülkemizde, start-up’lar Nisan 2021 itibarıyla 78 anlaşma ile 523 milyon USD sermaye yatırımı çekilmiş durumda. Bu hacim içinde de oyun sektörünün payı 65 milyon USD seviyesinde. Hacimdeki bu hızlı artışın Getir’in sağladığı fonlama olduğunu da ifade etmek gerekiyor. Getir hariç çekilen yatırım tutarı 95 milyon USD seviyesinde. (Kaynak KPMG)

Ülkemizdeki start-up’lara fintech şirketleri özelinde bakacak olursak, 2020 yılında 31 şirketin kurulduğunu görüyoruz. Bu seviye önceki yılların altında olmakla birlikte, bu projelere sağlanan sermaye girişi 2017 sonundan bu yana izlenen en yüksek seviyede. Fintek sektörü giderek büyüyor ve büyümeye devam edecek.