Dijital Biz Dergisi | Yazar

Av. Sefa KARCIOĞLU

Eylül 2022

Metaverse Evreninde Kişisel Verilerin Korunmasının Önemi

Son zamanlarda yaşanan teknolojik gelişmelerin etkisiyle Metaverse adını sıklıkla duyuyoruz. Metaverse evreni ile birlikte internetin ortaya çıktığı zamandaki gibi birçok alışkanlığın değişmesi bekleniyor.

İnternet siteleri sonrasında platform odaklı gelişen yeni ağlar web 2.0 ile sosyal medya araçlarının ortaya çıkmasına neden oldu. İnsanların birçok alışkanlığı internet siteleri ve sosyal medya araçlarının işlevsellik kazanmasıyla değişti. Web 3.0 sayesinde yeniçağda ise insanlar, Metaverse ve buna paralel pek çok evrende yeni bir gerçeklik kavramı ile tanışacak. Metaverse, esasında insanların kişiselleştirilmiş avatarların yardımıyla buluşabilecekleri bir sosyal alan olarak tanımlanabilir. Metaverse ile günümüzün sosyal medyasından farklı olarak başkalarının deneyimlerini izlemektense o deneyimlerin anlık olarak yaşanabilmesi için, sanal gerçeklik (VR) ile 3D platformları ile kullanıcıların etkileşime geçmesi sağlanacak.

İnternet çağının başlangıcında kullanıcılar, sadece internette yer alan bilgilere erişim sağlarken; günümüzde ise içerik üretir hale dönüştü. Dijital dünya insanların hayatının merkezinde yer almaktadır. We Are Social ve Hootsuite ortaklığında yayımlanan dünyanın dört bir tarafındaki internet ve veri kullanımını inceleyen Digital 2022 Raporuna göre, Sosyal medya kullanıcıların sayısı şu anda dünya nüfusunun yüzde 58’inden fazlasını oluşturuyor. Sosyal medya kullanıcılarının Dünyada ortalamasında internette geçirdiği süre günlük ortalama 7 saati bulurken Türkiye’de ortalama 8 saat internetti bulabiliyor.  Facebook dünyada en çok kullanılan sosyal medya olmaya devam ederken onu YouTube ve WhatsApp takip ediyor. Kullanıcı sayısı hızla artan sosyal medya platformlarının reklam kitlesi de hızlı bir şekilde büyüyor. Dünyanın en büyük şirketlerinden Büyük Beşli denen Microsoft, Amazon, Apple, Alphabet (Google) ve Facebook (META) isimli şirketler de sosyal medya üzerinden 50’ye yakın kişisel veriyi kullanıcıların kendi rızaları ile toplayarak, kullanıcı profillemeleri ile mikro hedefli reklamlar ile ücretsiz ürün ve hizmetlerini kullanıcıların kişisel verisi karşılığında sunuyorlar.

Sosyal medyada ve uygulamalarda; kullanıcıların belirttiği yaş, cinsiyet, ilgi alanları gibi kişisel verileri işlendiği gibi kullanıcıların doğrudan paylaşmadığı bazı başka veriler de işlenmektedir. Örneğin: en son tatile ne zaman ve nereye gidildiği, bir sonraki tatilin nereye planlandığı, duygusal durumları, siyasi görüşü ve daha birçok veriye ulaşım sağlanmaktadır. İşbu kapsamda bugünün teknolojisi ile kullanıcıların uygulamalar ve sosyal medya aracılığıyla arkasında bıraktığı dijital kırıntılar kişilikleri, zevkleri ve yönelimleri hakkında birçok şey anlatmaktadır.

Kullanıcılar internette hangi verileri paylaştıklarına önem vermezken çeşitli sosyal ağlar ve platformlar kişisel verileri anlamlandırarak insanların sosyal davranışlarına yön vermiştir. Şöyle ki, Facebook Ocak 2012’de 689 bin kullanıcının Facebook’ta ana sayfa akışını tamamen pozitif veya tamamen negatif paylaşımlarla doldurmuş, kullanıcı davranışlarını, tepkilerini rapor haline getirmiştir. Gün geçtikçe kişisel verileri daha çok pazarlama ve reklam amacıyla kullanan şirket Cambridge Analytica skandalı ile Amerikan başkanlık seçimlerine dahi etki edebilecek duruma gelmiştir.

Metaverse, bireysel kullanıcıların sanal ortamla etkileşimlerini büyük veri analizine dayanarak otomatik kararlar almak suretiyle gerçekleştirmektedir. Metaverse’de ise tüm bu işlenen kişisel verilere ek olarak yapılan tüm işlemlerde, platformdaki davranışlara ek olarak VR ve AR cihazları ile edinilen verilerin işlenmesi ve toplanması mümkün olacaktır. Metaverse’de VR gözlüklerimiz ile nereye bakıyoruz, göz tam olarak hangi noktada, ne görüyoruz, hangi görüntüye kaç saniye harcıyoruz, görüntünün en çok hangi noktası dikkatimizi çekiyor, bunların ölçümlenmesi ve profillenmesi mümkün olacak, yapay zekâ bu doğrultuda kullanıcılara önerilerde bulunabilecektir.

Örneğin, Metaverse’de bir konserde eğlenirken, VR cihazlarının özellikleri ve sensörleri ile yüz ifadelerimiz, kafa ve vücut hareketlerimiz, içerikleri gördüğümüzde verdiğimiz tepkiler, hatta nabız ve kalp atış hızımız, gözümüzün fizyolojik anlık değişimleri bile izlenebilecek ve buralardan çok sayıda sonuç çıkarılabilecektir. Bu doğrultuda soluk soluğa kalan bir kişinin, vücut ısısı değişimi ve gözündeki hareketler ile kişinin sağlık sorunu tahmin edilerek en yakın hastanenin reklamları gösterilmesi sağlanabilecektir.

Metaverse’ün tüm dünya tarafından tanınmaya başlaması ise Facebook Ceo’su Mark Zuckerberg’ün, Facebook şirketinin adını Meta olarak değiştirmesi ve Metaverse’ü internetten sonra en büyük yenilik olarak tanımlaması ile birlikte olmuştur.

Metaverse aslında kabaca bir online ortamlar topluluğu; artırılmış gerçeklik cihazları ile bu evren ötesi, sanal ya da fiziksel, hayal edilebilen her şeyi içine alacak şekilde kurgulanmıştır. Metaverse’de dijital ikizimiz avatarlar ile gerçek hayatta yaptığımız veya yapabileceğimiz oyun oynamak, takılmak, flört etmek, okula gitmek, iş sağlığı eğitimleri almak, sanal kadavralar üzerinde çalışmak, ameliyatlar, iş dünyası, toplantılar, fuarlar, organizasyonlar, seyahatlar, oyunlar, konserler ve elbette alışveriş gibi birçok günlük aktiviteyi yerine getirmek mümkün olacaktır.

Metaverse canlı bir veri deposu olacaktır. İşbu nedenler kişisel verileri koruyabilmek adına hukuki bir altyapının oluşturulması da zorunluluktur. Çünkü algoritmalar ve yapay zekalar insanlara çok iyi hizmet sunabildiği gibi aynı zamanda bir insanı çok bir şekilde manipüle de edebilmektedir. Bir insanı manipüle edebilmek için ondan yüksek bir miktarda veri toplamak gerekmektedir. Facebook skandalı belki de bu durumun en büyük örneği olmuştur.

Kişisel verilerimiz, bizi biz yapan, bizi diğer bireylerden ayıran en değerli veridir. Dijital dünyada kullanılan bazı algoritmalar ile bu bilgilerin farklı ve kötü niyetli amaçlar için kullanılarak kişisel veri mahremiyetinin ihlal edilebileceği unutulmamalıdır.